احکام نماز جماعت مسأله 1596: مستحب است نمازهاى واجب، به ویژه نمازهاى یومیّه را با جماعت بخواند. و در نماز صبح، مغرب و عشا و براى همسایه مسجد و کسى که صداى اذان مسجد را مى شنود، بیشتر سفارش شده است. مسأله 1597: در حدیث شریف است: « اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان، ثواب صد و پنجاه نماز دارد، اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتى ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند، ثواب نماز بیشتر مى شود تا به ده نفر برسند، عدّه آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ، تمام دریاها مرکّب، تمام درختها قلم و همه جن و انس و ملائک نویسنده شوند، نمى توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. » مسأله 1598: حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنایى به دین، جایز نیست و سزاوار نیست انسان بدون عذر، نماز جماعت را ترک کند. مسأله 1599: مستحب است انسان صبر کند که نماز را، با جماعت بخواند و نماز جماعت، از نماز اوّل وقت که فرادا، یعنى تنها خوانده مى شود بهتر است. و همچنین نماز جماعتى که مختصر بخوانند، از نماز فراداى طولانى بهتر مى باشد. مسأله 1600: وقتى نماز جماعت برپا مى شود، مستحب است کسى که نمازش را فرادا خوانده، دوباره با جماعت بخواند و اگر بعد بفهمد نماز اوّلش باطل بوده، نماز دوم او کافى است. مسأله 1601: اگر امام یا مأموم، بخواهد نمازى که با جماعت خوانده، دوباره با جماعت بخواند، اشکال ندارد. مسأله 1602: کسى که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتى که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت مى شود، چنانچه وسوسه به حدّى باشد که نماز را باطل مى کند، باید نماز را با جماعت بخواند. مسأله 1603: اگر پدر یا مادر، به فرزند خود امر کنند نماز را با جماعت بخواند، نماز جماعت تنها با امر آنان واجب نمى شود. مسأله 1604: نماز مستحب را نمى شود با جماعت خواند، مگر نماز « استسقا » که براى آمدن باران مى خوانند و همچنین نمازى که واجب بوده و به جهتى مستحب شده است، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام معصوم(علیه السلام) واجب بوده و در زمان غیبت مستحب مى باشد، مى توان با جماعت خواند. مسأله 1605: موقعى که امام جماعت، نماز یومیّه مى خواند، هرکدام از نمازهاى یومیّه را مى توان به او اقتدا کرد، ولى اگر نماز یومیّه اش را احتیاطاً دوباره مى خواند، اقتدا کردن به او اشکال دارد. مسأله 1606: اگر امام جماعت، قضاى نماز یومیّه خود را مى خواند یا قضاى دیگرى را بجا مى آورد، مى شود به او اقتدا کرد ولى اگر نمازش را احتیاطاً قضا مى کند، یا احتیاطاً قضاى نماز شخص دیگرى را مى خواند، اقتدا به او اشکال دارد. مسأله 1607: اگر انسان نداند نمازى که امام مى خواند، نماز واجب یومیّه است یا نماز مستحب، نمى تواند به او اقتدا کند. مسأله 1608: اگر امام در محراب داخل دیوار باشد و کسى پشت سر او اقتدا نکرده باشد، کسانى که دو طرف محراب ایستاده اند و به جهت دیوار محراب، امام را نمى بینند نمى توانند اقتدا کنند. مسأله 1609: اگر به جهت درازى صف اوّل، کسانى که دو طرف صف ایستاده اند، امام را نبینند مى توانند اقتدا کنند. و همچنین اگر بر اثر درازى یکى از صفهاى دیگر، کسانى که دو طرف آن ایستاده اند، صف جلوى خود را نبینند مى توانند اقتدا نمایند. مسأله 1610: اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد، کسى که مقابل درب پشت صف ایستاده، نمازش صحیح است و همچنین نماز کسانى که پشت سر او اقتدا مى کنند صحیح مى باشد، ولى صحت جماعت نماز کسانى که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمى بینند، خلاف احتیاط مستحب است. مسأله 1611: کسى که پشت ستونى ایستاده که عریض است و مانع اتّصال به صف جلو است، اگر از طرف راست یا چپ به سبب مأموم دیگر، به امام متّصل نباشد، نمى تواند اقتدا کند. مسأله 1612: جاى ایستادن امام باید از جاى مأموم، بلندتر از یک وجب نباشد ولى اگر مقدار کمى بلندتر بود اشکال ندارد. و همچنین اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفى که بلندتر است بایستد، در صورتى که سراشیبى آن زیاد نباشد که به آن زمین مسطّح بگویند، مانعى ندارد. مسأله 1613: اگر جاى مأموم، بلندتر از جاى امام باشد، اشکال ندارد. مسأله 1614: اگر بین کسانى که در یک صف ایستاده اند، بچّه ممیّز، یعنى بچّه اى که خوب و بد را مى فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است، مى توانند اقتدا کنند. مسأله 1615: بعد از تکبیر امام، اگر صف جلو آماده نماز هستند و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسى که در صف بعد ایستاده، مى تواند تکبیر بگوید و لازم نیست صبر کند، تا تکبیر شخص مقابل او تمام شود. مسأله 1616: اگر بداند نماز یک صف از صفهاى جلو باطل است، در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا کند، ولى اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، مى تواند اقتدا نماید. مسأله 1617: هرگاه بداند نماز امام باطل است، مثلا بداند امام وضو ندارد، اگرچه خود امام متوجّه نباشد، نمى تواند به او اقتدا کند. مسأله 1618: اگر مأموم بعد از نماز، بفهمد امام عادل نبوده، یا کافر بوده و یا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلا بىوضو نماز خوانده، نمازش صحیح است. مسأله 1619: اگر در بین نماز، شک کند اقتدا کرده یا نه، چنانچه به وظیفه مأموم عمل مى کند، مثلا به حمد و سوره امام گوش مى دهد نماز جماعتش صحیح است، گرچه بنابر احتیاط مستحب نماز را به نیّت جماعت نخواند. و اگر مشغول کارى باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است، مثلا در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیّت جماعت انجام ندهد. مسأله 1620: بنابر احتیاط مستحب در بین نماز جماعت، تا ناچار نشود، نیّت فرادا نکند و بهتر، بلکه بنابر احتیاط، از اوّل قصد جدا شدن از جماعت در وسط نماز را نداشته باشد. مسأله 1621: اگر مأموم به جهت عذرى یا بدون عذر، بعد از حمد و سوره امام نیّت فرادا کند، لازم نیست حمد و سوره را بخواند ولى اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیّت فرادا نماید، باید مقدارى که امام نخوانده، بخواند. مسأله 1622: اگر در بین نماز جماعت نیّت فرادا نماید، نمى تواند دوباره نیّت جماعت کند، ولى اگر مردّد شود که نیّت فرادا کند یا نه و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند، نمازش صحیح است. مسأله 1623: اگر شک کند نیّت فرادا کرده یا نه، باید بنا بگذارد که نیّت فرادا نکرده است. مسأله 1624: اگر هنگامى که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگرچه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش صحیح است و یک رکعت حساب مى شود، امّا اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد، نماز او صحیح است لکن نمى تواند به جماعت ادامه دهد چه از ابتدا یقین داشته باشد که به رکوع امام مى رسد و چه یقین نداشته باشد، گرچه در صورتى که یقین نداشته باشد اِعاده نماز اولى است. مسأله 1625: اگر هنگامى که امام در رکوع است، اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند به رکوع امام رسیده یا نه، نمازش بنابر احتیاط باطل است، چه یقین داشته باشد به امام مى رسد و چه احتمال بدهد، گرچه در صورت احتمال اگر نرسد احتیاط استحبابى اعاده نماز است. مسأله 1626: اگر هنگامى که امام در رکوع است، اقتدا کند و پیش از خم شدن به اندازه رکوع، امام سر از رکوع بردارد، مى تواند بایستد و منتظر بماند تا امام براى رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب کند و مى تواند نیّت فرادا نماید. و لکن اگر برخاستن امام، به قدرى طول بکشد که نگویند این شخص، نماز جماعت مى خواند، باید نیّت فرادا نماید. مسأله 1627: اگر اوّل نماز یا بین حمد و سوره، اقتدا کند و پیش از رفتن به رکوع، امام سر از رکوع بردارد، نماز او صحیح است. مسأله 1628: اگر موقعى برسد که امام مشغول دو سجده یا تشهّد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیّت، تکبیرة الاحرام را در حالت قیام بجا آورد سپس با امام به سجده رود و یا بنشیند و تشهّد را با امام بخواند ولى سلام نگوید و صبر کند تا امام، نماز را سلام بدهد و جایز است صبر نکند، بعد بایستد و بدون آنکه دوباره نیّت کند یا تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب نماید. مسأله 1629: مأموم نباید جلوتر از امام بایستد. و اگر مساوى او بایستد، اشکال ندارد ولى اگر قدّ او بلندتر از امام است، بنابر احتیاط استحبابى طورى بایستد که در رکوع و سجود جلوتر از امام نباشد. مسأله 1630: در نماز جماعت، باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن، که پشت آن دیده نمى شود، فاصله نباشد و همچنین بین انسان و مأموم دیگرى که انسان به سبب او، به امام متّصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگرى که مرد است و زن به سبب او به امام متّصل شده است، پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد. مسأله 1631: اگر بعد از شروع نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسى که مأموم به سبب او متّصل به امام است، پرده یا چیز دیگرى که پشت آن را نمى توان دید فاصله شود، نمازش فرادا مى شود و چنانچه به وظیفه منفرد، یعنى کسى که نماز را تنها مى خواند عمل نماید، نمازش صحیح است. مسأله 1632: مستحب است بین جاى سجده مأموم و جاى ایستادن امام، بیشتر از یک قدم معمولى فاصله نباشد و نیز اگر انسان به سبب مأمومى که جلوى او ایستاده به امام متّصل باشد، مستحب است فاصله جاى سجده اش، از جاى ایستادن او بیشتر از یک قدم معمولى نباشد. مسأله 1633: اگر مأموم به سبب کسى که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده، به امام متّصل باشد و از جلو به امام متّصل نباشد، مستحب است با کسى که در طرف راست یا چپ او اقتدا کرده، بیشتر از یک قدم معمولى، فاصله نداشته باشد. مسأله 1634: اگر در نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسى که مأموم به سبب او به امام متّصل است، فاصله زیادى پیدا شود، نماز فرادا مى شود و اگر به وظیفه منفرد عمل نماید، نمازش صحیح است. مسأله 1635: اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود، یا همه نیّت فرادا نمایند، نماز کسانى که در صف بعد ایستاده اند، فرادا مى شود و اگر به وظیفه منفرد عمل نمایند نمازشان صحیح است. مسأله 1636: اگر در رکعت دوم اقتدا کند، لازم نیست حمد و سوره بخواند ولى قنوت و تشهّد را با امام بخواند. و بنابر احتیاط مستحب هنگام خواندن تشهّد انگشتان دست و سینه پا را بر زمین بگذارد و زانوها را بلند کند و باید بعد از تشهّد، برخیزد و حمد و سوره بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، سوره نخواند و خود را به امام برساند و اگر براى حمد وقت ندارد، باید حمد را کامل کند و پس از حمد، خود را به امام برساند و یا قصد فرادا نماید. مسأله 1637: اگر هنگامى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است، اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشیند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند - و جائز است که مستحبات تشهد را هم انجام دهد - سپس برخیزد. و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع، خود را به امام برساند. مسأله 1638: اگر امام در رکعت سوّم یا چهارم باشد و مأموم بداند اگر اقتدا کند و حمد بخواند به رکوع امام نمى رسد، بنابر احتیاط واجب، باید صبر کند تا امام به رکوع رود، سپس اقتدا نماید. مسأله 1639: اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، باید حمد را تمام کند و خود را به امام برساند. مسأله 1640: کسى که در رکعت سوّم یا چهارم امام اقتدا کرده و مى داند اگر سوره یا قنوت را تمام کند، به رکوع امام نمى رسد، چنانچه عمداً سوره یا قنوت بخواند و به رکوع نرسد، نمازش فرادا مى شود و اگر به وظیفه منفرد عمل نماید، نماز صحیح است. مسأله 1641: کسى که در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کرده و اطمینان دارد اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام مى رسد، بنابر احتیاط واجب سوره را شروع کند، یا اگر شروع کرده تمام نماید. مسأله 1642: کسى که در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کرده و یقین دارد اگر سوره بخواند، به رکوع امام مى رسد، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد، نمازش صحیح است. مسأله 1643: اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند در کدام رکعت است، مى تواند اقتدا کند، ولى باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر بعد بفهمد امام در رکعت اوّل یا دوم بوده، نمازش صحیح است. مسأله 1644: اگر به خیال اینکه امام، در رکعت اوّل یا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد در رکعت سوم یا چهارم بوده، نمازش صحیح است ولى اگر پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره بخواند و اگر وقت ندارد، فقط حمد بخواند و در رکوع، خود را به امام برساند. مسأله 1645: اگر به خیال اینکه امام در رکعت سوم یا چهارم است، حمد و سوره بخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن، بفهمد در رکعت اوّل یا دوم بوده، نمازش صحیح است و اگر در بین حمد و سوره بفهمد، لازم نیست آن را تمام کند. مسأله 1646: اگر موقعى که مشغول نماز مستحب است، جماعت برپا شود، چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند، به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود، بلکه حتى اگر اطمینان نداشت باشد که به رکعت اوّل برسد، مستحب است به همین دستور رفتار نماید. مسأله 1647: اگر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى یا چهار رکعتى است جماعت برپا شود، چنانچه به رکوع سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است به نیّت نماز مستحب، نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند. مسأله 1648: اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهّد اوّل باشد، لازم نیست نیّت فرادا کند. مسأله 1649: کسى که یک رکعت از امام عقب مانده مستحب است، وقتى امام تشهّد رکعت آخر را مى خواند، انگشتان دست و سینه پا را بر زمین بگذارد، زانوها را بلند نگه دارد و تشهّد را با امام بخواند و هنگام سلامِ امام ذکر بگوید، سپس برخیزد و نماز را تمام کند.   شرایط امام جماعت مسأله 1650: امام جماعت، باید بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامى، عادل و حلال زاده باشد و نماز را صحیح بخواند و اگر مأموم مرد است امام او نیز باید مرد باشد. و اقتدا کردن بچّه ممیّز که خوب و بد را مى فهمد به بچّه ممیّز دیگر مانعى ندارد. مسأله 1651: امام جماعتى را که عادل مى دانسته، اگر شک کند بر عدالت باقى است یا نه، مى تواند به او اقتدا نماید. مسأله 1652: کسى که ایستاده نماز مى خواند، نمى تواند به کسى که نشسته یا خوابیده نماز مى خواند، اقتدا کند و کسى که نشسته نماز مى خواند، نمى تواند به کسى که خوابیده نماز مى خواند اقتدا نماید. مسأله 1653: کسى که نشسته یا خوابیده نماز مى خواند، مى تواند به کسى که نشسته یا ایستاده نماز مى خواند، اقتدا کند و کسى که خوابیده نماز مى خواند، مى تواند به کسى که خوابیده نماز مى خواند اقتدا نماید. مسأله 1654: اگر امام جماعت، به جهت عذرى با لباس نجس، یا با تیمّم و یا با وضوى جبیره نماز بخواند، مى شود به او اقتدا کرد. مسأله 1655: اگر امام جماعت، مرضى دارد که نمى تواند از بیرون آمدن بول و غایط خوددارى کند، مى شود به او اقتدا کرد. و همچنین زنى که مستحاضه نیست، مى تواند به زن مستحاضه، اقتدا نماید. مسأله 1656: بنابر احتیاط مستحب کسى که بیمارى خوره یا پیسى دارد، امام جماعت نشود.   احکام نماز جماعت مسأله 1657: موقعى که مأموم نیّت مى کند، باید امام جماعت را معیّن نماید، ولى دانستن اسم او لازم نیست، مثلا اگر نیّت کند: اقتدا مى کنم به امام حاضر، نمازش صحیح است. مسأله 1658: مأموم باید غیر از حمد و سوره، همه نماز را خودش بخواند، ولى اگر رکعت اوّل یا دوم او، رکعت سوم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را نیز بخواند. مسأله 1659: اگر مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز صبح، مغرب و عشا، صداى حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه کلمه ها را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره نخواند و اگر صداى امام را نشنود، مستحب است، حمد و سوره بخواند، ولى باید آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند بخواند، اشکال ندارد. مسأله 1660: اگر مأموم، بعضى از کلمه هاى حمد و سوره امام را بشنود، بنابر احتیاط واجب، حمد و سوره نخواند. مسأله 1661: اگر مأموم، سهواً حمد و سوره بخواند، یا خیال کند صدایى که مى شنود صداى امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صداى امام بوده، نمازش صحیح است. مسأله 1662: اگر شک کند صداى امام را مى شنود یا نه، یا صدایى بشنود و نداند صداى امام است یا صداى دیگرى، مى تواند حمد و سوره بخواند. مسأله 1663: بنابر احتیاط مستحب، باید مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر، حمد و سوره، نخواند و مستحب است به جاى آن، ذکر بگوید. مسأله 1664: مأموم نباید تکبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید، بلکه بنابر احتیاط مستحب، تا تکبیر امام تمام نشده، تکبیر نگوید. مسأله 1665: واجب نیست مأموم پیش از امام، سلام نگوید و چنانچه عمداً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است و لازم نیست، دوباره با امام سلام دهد. امّا اگر پیش از امام سلام گفت، ثوابش کم مى شود. مسأله 1666: اگر مأموم غیر از تکبیرة الاحرام و سلام، چیزهاى دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکال ندارد، ولى اگر آنها را از امام بشنود، یا بداند امام چه وقت مى گوید، بنابر احتیاط مستحب پیش از امام نگوید. مسأله 1667: مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده مى شود، کارهاى دیگر آن، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمى بعد از امام بجا آورد. و اگر عمداً پیش از امام یا مدّت زیادى بعد از امام انجام دهد، جماعتش باطل مى شود ولى نمازش صحیح است. مسأله 1668: اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد، در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است، نماز را باطل نمى کند، ولى اگر به رکوع برگردد و پیش از رسیدن به رکوع، امام سر بردارد، نمازش مشکل است پس احتیاط واجب این است که نماز را تمام کند سپس آن را اعاده نماید. مسأله 1669: اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است، باید به سجده برگردد و چنانچه در هردو سجده این گونه شود، براى زیاد شدن دو سجده که رکن است نمازش باطل نمى شود. مسأله 1670: کسى که اشتباهاً پیش از امام، سر از سجده برداشته اگر به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولى اگر در هر دو سجده چنین شود صحّت آن بعید نیست. مسأله 1671: اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد و سهواً یا به خیال اینکه به امام نمى رسد، به رکوع یا سجده نرود، نماز صحیح است. مسأله 1672: اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنانچه به خیال اینکه سجده اوّل امام است و به قصد اینکه با امام متابعت کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده، سجده دوم او حساب مى شود و اگر به خیال سجده دوم امام، به سجده رود و بفهمد سجده اوّل امام بوده، باید به قصد اینکه با امام سجده کند آن سجده را رها کند و دوباره با امام به سجده رود. مسأله 1673: اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود که اگر سر بردارد، به مقدارى از قرائت امام مى رسد، باید برگردد و با امام به رکوع رود و لازم نیست نماز را اِعاده کند. و اگر عمداً برنگردد، بنابر احتیاط مستحب نماز را تمام کند و دوباره بخواند. مسأله 1674: اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود که اگر برگردد، به چیزى از قرائت امام نمى رسد، در صورتى که صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است و همچنین اگر به قصد اینکه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به رکوع رود، نمازش صحیح است. مسأله 1675: اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، اگر صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است و همچنین اگر به قصد اینکه با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به سجده رود، نمازش صحیح است. مسأله 1676: اگر امام در رکعتى که قنوت ندارد، اشتباهاً قنوت بخواند، یا در رکعتى که تشهّد ندارد، اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود، مأموم نباید قنوت و تشهّد بخواند ولى نمى تواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلکه باید صبر کند، تا قنوت و تشهّد امام تمام شود و بقیّه نماز را با او بخواند.   مستحبات نماز جماعت مسأله 1677: اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد و اگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام، طورى بایستد که جاى سجده اش، مساوى زانو یا قدم امام باشد و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است، مرد طرف راست امام و باقى پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها پشت امام و بنابر احتیاط مستحب زنها پشت سر مردها بایستند. مسأله 1678: اگر امام و مأموم هردو زن باشند، بهتر است که در ردیف یکدیگر بایستند و امام جلوتر از دیگران نایستد. مسأله 1679: مستحب است امام، در وسط صف بایستد و اهل علم، کمال و تقوا در صف اوّل بایستند. مسأله 1680: مستحب است صفهاى جماعت، منظّم باشد و بین کسانى که در یک صف ایستاده اند، فاصله نباشد و شانه آنان در ردیف یکدیگر باشد. مسأله 1681: مستحب است، بعد از گفتن « قَدْ قامَتِ الصَّلاة » مأمومین برخیزند. مسأله 1682: مستحب است امام جماعت، حال مأمومى را که از دیگران ضعیف تر است، رعایت کند و قنوت، رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانى که به او اقتدا کرده اند به طولانى شدن نماز مایل هستند. مسأله 1683: مستحب است امام جماعت، در حمد و سوره و ذکرهایى که بلند مى خواند، صداى خود را مقدارى بلند کند که دیگران بشنوند، ولى بیش از اندازه صدا را بلند نکند. مسأله 1684: اگر امام در رکوع بفهمد کسى تازه رسیده و مى خواهد اقتدا کند، مستحب است رکوع را دو برابر همیشه، طول بدهد و بعد برخیزد، اگرچه بفهمد شخص دیگرى نیز، براى اقتدا وارد شده است.   مکروهات نماز جماعت مسأله 1685: اگر در صفهاى جماعت، جا باشد، مکروه است انسان تنها بایستد. مسأله 1686: مکروه است مأموم، ذکرهاى نماز را طورى بگوید که امام بشنود. مسأله 1687: مسافرى که نماز ظهر، عصر و عشا را دو رکعت مى خواند مکروه است، در این نمازها به کسى که مسافر نیست اقتدا کند و کسى که مسافر نیست مکروه است، در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.